Het is eind oktober en er is geen plek als Epirus die op zo'n idyllische manier het herfstpalet tentoonstelt. Het rustieke bruin van de boomschors maakt plaats voor goudbronzen bladeren die langs zachte briesjes tegen de stenen huizen glijden en die dit schilderachtige landschap aanvullen.
Traditioneel was de komst van de herfst een reden tot feest voor de dorpelingen van Mastorochoria, omdat het de terugkeer van de metselaars voorspelde. Mastorochoria is een groep dorpen in het meest noordelijke punt van Epirus, dicht bij Konitsa, waar Griekenland grenst aan Albanië, en hun naam betekent in het Grieks "de dorpen van de meesters", wat metselaars betekent.
Het is eind oktober ergens in de negentiende eeuw, en de metselaars keren terug naar hun families in Mastorochoria. Elk voorjaar begon een grote meerderheid van de mannelijke bouwvakkers van de dorpen, onder leiding van een ervaren grootmeester, aan een lange campagne die soms tot in Macedonië reikte, een reis die de helft van het noordelijke vasteland bestreek. Tijdens hun jaarlijkse campagne slaagde de groep metselaars erin hun klanten in ongeveer een maand een voltooid huis af te leveren!
De metselaars van Mastorochoria stonden niet alleen bekend om hun snelle werktempo, maar ze werden vooral geroemd om hun ambacht: stenen huizen.
Veel van de stenen huizen die tegenwoordig in Noord-Griekenland te vinden zijn, zijn producten van deze meestermetselaars en worden nog steeds bewoond. Bovendien is de traditie van het bouwen met steen een ambacht dat nog springlevend is, niet alleen in Noord-Griekenland, maar ook in Peloponnesos, Pilion en Kreta.
Deze stenen huizen waren (en zijn nog steeds) aanvankelijk geliefd om functionele redenen. Ze konden gemakkelijk worden verwarmd in de koudere maanden, terwijl de dikke stenen muren ze koel hielden in het warme seizoen.
De techniek van de metselaars is tot op heden een onderwerp van wetenschappelijke studie, zoals onze eigen Elxis-collega, architect-ingenieur Marie-Anne Theodoroudis, ontdekte tijdens haar universitaire studie. Marie-Anne nam deel aan een reeks workshops met hedendaagse lokale metselaars, professoren en medestudenten om de knowhow van de Mastorohoria te leren kennen, met bijzondere aandacht voor de huidige restauratieprocessen.
De metselaars van Mastorochoria perfectioneerden eeuwenoude traditionele technieken en versierden dorpen in heel Epirus niet alleen met prachtige huizen, maar ook met geplaveide paden en boogbruggen. Uit hun uitstekende werk ontstond zelfs een lokaal spreekwoord: God schiep de aarde en al het steen dat overbleef, plaatste hij in Epirus.
De stenen bruggen zijn bijzonder aantrekkelijk voor moderne bezoekers omdat ze zich in het nationale park van Vikos-Aoos bevinden. Een bekend voorbeeld is de brug van Kokkoris, waarvan de dunne boog iedereen doet watertanden bij het technisch meesterwerk dat de metselaars in 1750 volbrachten! Ook nu nog hebben de inwoners en bezoekers ontzag voor de natuurlijke en door de mens gemaakte wonderen van Epirus, en in de diepe en adembenemende kloven kan iedereen getuige zijn van de Epirot-schatkamer en de enorme hoeveelheden steen.
Tijdens korte en lange bezoeken aan Mastorochoria kan men wandelingen van verschillende lengtes en moeilijkheidsgraden maken, voorbeeldige ambachtelijke metselwerken bekijken en genieten van het aanbreken van de herfst in landschappen die anders alleen op ansichtkaarten bestaan.
Als u van plan bent Griekenland in de herfst te bezoeken, overweeg dan de minder begane weg te nemen: waag u buiten de gebaande paden en kies in plaats van populaire bestemmingen aan zee voor Epirus. Daar wordt u teruggevoerd in de tijd, naar een plaats waar natuur en mens ooit hun krachten bundelden om een majestueus landschap te creëren.
