Kerstmis is een van de belangrijkste feestdagen in Griekenland en een reden voor families om samen te komen. De festiviteiten lopen van 25 december, eerste kerstdag, tot 6 januari, Driekoningen. In heel Griekenland is er een grote verscheidenheid aan tradities, waarvan vele hun oorsprong vinden in christelijke gebruiken. Sommige Griekse kersttradities zijn diep geworteld in de tijd en zijn onveranderd gebleven, terwijl andere geografische variatie vertonen.
We zetten hier enkele gangbare kersttradities op een rijtje; de kans is groot dat u die mee zult maken als u de feestdagen in Griekenland viert.
Het kerstbootje
Als echt zeevarend land heeft Griekenland een intieme band met de zee, die gekoesterd wordt door met kerst een bootje te versieren, dat in het Grieks Karavaki wordt genoemd.Houten bootjes worden half december versierd met lichtjes en op een zichtbare plaats geplaatst om elk huis te versieren.
Tegenwoordig versieren veel Griekse gezinnen echter een kerstboom, een traditie die in 1833 voor het eerst werd ingevoerd door de toenmalige Beierse koning Otto. Het is opmerkelijk dat de mensen in Griekenland pas na de jaren 1950 de kerstboom hebben overgenomen, en zelfs vandaag de dag verkiezen alleen degenen op het vasteland de kerstboom boven het karavaki.
De Griekse Kerstman
Zoals ook in andere culturen worden de kerstcadeautjes aan de kinderen gebracht door de kerstman, die in Griekenland Ai-Vasilis, Sint Basil wordt genoemd. Het feest van Ai-Vasilis valt niet op Kerstmis maar op Nieuwjaarsdag, pas dan worden de cadeaus opengemaakt. Ai-Vasilis heeft de kleding van de Kerstman overgenomen - hij wordt voorgesteld als een bolle grootvader met een witte baard - ook al wordt de heilige op christelijke iconen afgebeeld met een zwarte baard en een sobere toga.
Het verhaal achter Ai-Vasilis verklaart een andere kersttraditie in Griekenland, het snijden van de Vasilopita.
De Vasilopita
De Vasilopita is een rond zoet brood, en elk huishouden snijdt zijn eigen Vasilopita aan wanneer het jaar verandert. In elke Vasilopita zit een munt, en men gelooft dat degene die de munt krijgt - degene wiens stuk van de Vasilopita de munt bevat - een jaar vol geluk tegemoet gaat. Deze traditie vindt haar oorsprong in het verhaal van Ai-Vasilis, die de munten, juwelen en andere goederen die hij had verzameld in een poging om een vijandelijk leger af te kopen dat Cappadocië dreigde aan te vallen, onder de burgers van Cappadocië verdeelde door ze in broden te verstoppen.
Het Christusbrood
In veel Griekse regio's deelt elk huishouden, naast de Vasilopita, het "Brood van Christus", dat traditioneel op kerstavond wordt gebakken. Het Christusbrood wordt versierd met verschillende overwegend christelijke motieven: meestal wordt een kruis uit het deeg gesneden en versierd met amandelen.
Op Kreta vormt het kneden van dit brood een heel ritueel en staat het symbool voor het Heilig Avondmaal.
Kerstliedjes in Griekenland
Een andere belangrijke kersttraditie is het zingen van kerstliederen. Kalanda, kerstliederen, stammen uit Byzantijnse psalmen en worden gezongen aan de vooravond van alle drie de grote feestdagen (Kerstmis, Nieuwjaar en Driekoningen).
Het is gebruikelijk dat kinderen, individueel of in groepjes, onder begeleiding van een triangel huizen en winkels bezoeken en de kerstliedjes zingen. Zij vragen eerst: "na ta poumewat betekent "moeten we ze ( de kerstliedjes) zingen?". Vroeger werden kerstzangers beloond met snoep, maar tegenwoordig geven de meeste mensen de kerstzangers een fooi.
Deze liederen vertonen een indrukwekkende geografische diversiteit, en alleen al voor de liedjes die met kerst worden gezongen zijn meer dan dertig variaties bekend.
Kerstkoekjes en granaatappels
Kerstmis doorbrengen in Griekenland is een unieke ervaring waarbij men kan terugblikken op het voorbije jaar en het beste kan wensen voor het komende jaar. Om de feestdagen zoeter te maken, kan men zich storten op kourabiedes en melomakarona, de traditionele kerstlekkernijen.
Kourabiedes zijn koekjes van zanddeeg bedekt met poedersuiker, terwijl melomakarona honingkoekjes zijn. De naam is een samentrekking van meli, wat honing betekent, en makaria, van van oudsher verwijst naar iets dat gezegend is.
Geluk is een gedeeld streven voor verschillende tradities, zoals de Vasilopita. We sluiten af met een ander Grieks gebruik dat u kunt doen waar u ook maar de feestdagen doorbrengt: het breken van de granaatappel.
Op nieuwjaarsochtend gaat elk gezin zijn huis binnen met een granaatappel in de hand, die de huisvader met kracht stukgooit achter de voordeur. Wanneer de granaatappel breekt, wenst de familie dat het jaar gevuld wordt met evenveel gelukkige en gezegende dagen als de mooie, heerlijke pitjes van de granaatappel.
